ปฐมเทศนา

ปฐมเทศนา                    หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสรู้แล้ว ทรงพิจารณาธรรมที่พระองค์ตรัสรู้มาเป็นเวลา ๗ สัปดาห์ และทรงเห็นว่าพระธรรมนั้นยากต่อบุคคลทั่วไปที่จะเข้าใจและปฏิบัติได้ พระองค์จึงทรงพิจารณาว่า บุคคลในโลกนี้มีหลายจำพวกอย่างบัว ๔ เหล่า ที่มีทั้งผู้ที่สอนได้ง่าย และผู้ที่สอนได้ยาก พระองค์จึงทรงระลึกถึงอาฬารดาบสและอุทกดาบส ผู้เป็นพระอาจารย์ จึงหวังเสด็จไปโปรด แต่ทั้งสองท่านเสียชีวิตแล้ว พระองค์จึงทรงระลึกถึงปัญจวัคคีย์ทั้ง ๕ ที่เคยมาเฝ้ารับใช้ จึงได้เสด็จไปโปรดปัญจวัคคีย์ที่ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน

ปฐมเทศนา คือ พระธรรมเทศนากัณฑ์แรกที่พระองค์ทรงแสดงโปรดปัญจวัคคีย์ ได้แก่ "ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร" แปลว่า สูตรของการหมุนวงล้อแห่งพระธรรมให้เป็นไป ซึ่งถือเป็นการแสดงพระธรรมเทศนาครั้งแรก ในวันเพ็ญ ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๘ พระจันทร์เสวยฤกษ์อาสาฬหปุรณมี

ปัจจุบันเรียกว่า "วันอาสาฬหบูชา"

ในการนี้พระโกณฑัญญะได้ธรรมจักษุ คือ ดวงตาเห็นธรรมเป็นรูปแรก พระพุทธองค์จึงทรงเปล่งวาจาว่า "อัญญาสิโภโกณฑัญโญ" แปลว่าโกณฑัญญะได้รู้แล้วหนอ ท่านโกณฑัญญะ จึงได้สมญาว่า "อัญญาโกณฑัญญะ"

และได้รับการบวชเป็นพระสงฆ์องค์แรก ในพระพุทธศาสนา โดยเรียกการบวชที่พระพุทธเจ้าบวชให้ว่า "เอหิภิกขุอุปสัมปทา"

หลังจากปัญจวัคคีย์อุปสมบททั้งหมดแล้ว พุทธองค์จึงทรงแสดงพระธรรมเทศนา เรื่อง อนัตตลักขณสูตร ปัญจวัคคีย์ทั้ง ๕ จึงสำเร็จเป็นอรหันต์ในเวลาต่อมา